ارتباطی سریع و کم هزینه بر بستر اینترنت، اتفاقی که در چند سال اخیر تبدیل به یکی از خدمات شبکه اینترنت گردیده و بسیاری از کابران را به سمت خود جذب کرده است، هستند کاربرانی که اطلاعات زیادی از امکانات شبکه اینترنت ندارند اما در یکی از شبکه های ارتباطی همچون "وایبر" و یا "واتس اپ" حضوری فعال دارند، بسیاری از کاربران این شبکه های ارتباطی بر این عقیده اند که در حال انجام گفتگوهای امن هستند، این در حالی است که نفوذ به بسیاری از شبکه های ارتباطی نظیر "وایبر" بسیار ساده تر از حد تصور است.

اما قضیه وقتی جالب‌تر شد که چند روز پیش، پای انگلیس، یکی از پرمدعاترین کشورهای غربی در زمینه آزادی اطلاعات، به ماجرا باز شد. به گزارش گاردین، دیوید کامرون، نخست وزیر انگلیس اعلام کرد برنامه‌ای در دست دارد تا قانونی برای بلوکه کردن اپلیکیشن‌هایی که پیام‌های رد و بدل شده را رمزگذاری می‌کنند تصویب کرده و به اجرا بگذارد. اگر این تصمیم عملی شود، سرویس‌هایی مانند واتس اپ، آی مسیج، تلگرام و غیره مجبور خواهند شد برای زنده ماندن در انگلیس، تغییراتی اساسی را در سیستم‌های خود اعمال کنند. قانون مورد نظر به دولت اجازه خواهد داد تا هر سرویسی که پیام‌هایش را رمزگذاری می‌کند، مورد هدف قرار داده و بلوکه کند. 

رسانه‌های غربی نوشته‌اند پس از وقوع حملات اخیر در پاریس، کامرون در مورد استفاده گروه‌های تروریستی و افراد مجرم از این اپلیکیشن‌ها نگران است و میخواهد بستری را فراهم کند که دولت در اینگونه موارد بتواند پیام‌ها را به راحتی کنترل و شنود کند. به نظر میرسد بسیاری از سرویس‌های پیام‌رسان مایل به برداشتن رمزگذاری از روی پیام‌های رد و بدل شده نیستند و در صورت تصویب چنین قانونی توسط دولت کامرون، خدمات خود را در انگلیس تعطیل خواهند کرد (درست مثل Lavabit که سرویس ایمیل رمزگذاری شده به کاربران ارائه میداد و پس از مخالفت دولت، تعطیل شد).

  
رسانه‌های منتقد این اقدام کامرون چون TheNextWeb نوشتند که این موضوع برای انگلیسی‌ها مهم است که بدون ترس از شنود و دیده شدن پیام‌های متنی و صوتی‌شان در بستر اپلیکیشن‌ها، بتوانند از نرم‌افزارهای انتخابی خود استفاده کنند. کامرون می‌تواند ادعا کند که این پلتفرم‌ها موجب استفاده گروه‌های خرابکار می‌شود، اما این استثناء است و نه یک قاعده.اما اگر شرایطی که کامرون میخواهد رخ دهد، اوضاع مثل تظاهرات اشغال وال استریت در آمریکا خواهد شد. بعد از سرکوب این تظاهرات افشا گشت که آژانس‌های امنیتی آمریکا چون NSA و FBI با شنود مکالمات و مکاتبات معترضان توانسته‌اند به سرکوب و مقابله با آنان بپردازند.

چین

مدتی است که کاربران چینی از سختی دسترسی به اپلیکیشن‌هایی خاص در چین مانند Kakao Talk و Line از محبوب‌ترین اپ‌های آسیا به‌ویژه در چین و هندوستان شکایت دارند. Kakao Talk توسط شرکتی واقع در کره جنوبی با نام Kakao Corp عرضه شده و Line نیز ژاپنی است. دولت چین اعلام کرده که این دو اپ را مسدود می‌کند چون معتقد است از آن به عنوان کانال‌هایی برای گردش اطلاعات مربوط به تروریسم و چگونگی ساخت بمب استفاده می‌شود. همچنین تروریست‌ها می‌توانند از امکانات ویدئویی این وبسایت‌ها استفاده کنند.

لی جین گویو مسئول واحد سیاست اینترنت در چین ادامه داد: با سایر سرویس‌های پیامکی خارجی مانند Vower, TalkBoxو Didi نیز باید با احتیاط برخورد کرد. وی ادامه داد: ما در چین سرویس پیامکی ساخت داخل مناسبی با عنوان Weixin را داریم که به نوعی مشابه WeChat است و همه کارایی‌های آن را دارد و می‌توان از آن استفاده کرد، هرچند تروریست‌ها در این اپ نیز می‌توانند ورود پیدا کنند.

گفتنی است چین از کشورهایی است که در نظارت بر اینترنت بسیار سختگیر است و دائم در تلاش است تا با استفاده از سیستم فیلترینگ Great Firewall از دسترسی مردم این کشور به توئیتر، یوتیوب و … جلوگیری کند. در حال حاضر فلیکر یاهو و OneDrive یاهو نیز در این کشور مسدود است.

در حالی که بیش از ۳۴ درصد از تماس‌های بین‌المللی در سطح جهان، با استفاده از اپلیکیشن‌های در بستر اینترنت انجام می‌گیرد، اواسط سال ۲۰۱۳ بود که اداره تنظیم مقررات ارتباطی عربستان سعودی، دسترسی به اپلیکیشن پیام رسان و ارتباطی وایبر را در این کشور قطع کرد. این اداره تهدید کرده است که اگر سایر اپلیکیشن‌های پیام رسان، مقررات این اداره را برآورده نسازند، اقدامات مشابهی در انتظار آن‌ها خواهد بود.

یک مهندس نرم‌افزار مشهور به نام ماکسی مارلین اسپایک، در سال گذشته میلادی اعلام کرد که دو اپراتور موبایل عربستان به نام‌های اتصالات اتحاد و موبایلی از او خواسته‌اند راهی به آن‌ها بیاموزد تا بتوانند قابلیت پیام‌رسانی توئیتر، فیس‌بوک و سایر شبکه‌های پرطرفدار اجتماعی را مسدود کنند. پس از این اظهار نظر، اپراتور موبایلی، برقراری هرگونه تماس با مارلین اسپایک را تکذیب کرد.  در انتهای سال اخیر میلادی، کاربران موبایل در کشور عربستان سعودی اعلام کردند که علی رغم گفته مسئولان این کشور مبنی بر مسدود بودن وایبر، آن‌ها چند روزی است که می‌توانند از سرویس‌های این اپلیکیشن استفاده کنند. علت این امر، رسیدن آپدیت جدیدی برای محصولات وایبر در بستر آی.او.اس، اندروید و ویندوز است که توانسته محدودیت ایجاد شده از سوی ادارات دولتی را دور بزند.

وایبر در امارات متحده عربی نیز برای مدتی مسدود شد که دلیل این اقدام، تلاش برای حفظ درآمد شرکت‌های مخابراتی خصوصی و دولتی و همچنین محدود کردن دسترسی به اپلیکیشن‌هایی بوده است که دولت روی آن‌ها کنترل ندارد. «اتصالات» و DU دو اپراتور ارتباطی در کشور امارات، همچنین نرم‌افزارهای اسکایپ و مسنجر بلک‌بری (BBM) را نیز برای مدتی بلوکه کردند.

 

مصر

اداره تنظیم مقررات ارتباطی کشور مصر نیز اعلام کرد که در برنامه دارد اقدام مشابهی را بر روی وایبر و برخی دیگر از نرم افزارها به دلایل "اقتصادی و امنیتی" انجام دهد. عمرو بداوی، رییس این اداره اعلام کرد: "این اپلیکیشن‌ها، به مشترکان خود اجازه می‌دهند تماس‌های رایگان برقرار کرده و پیام‌ها و فایل‌های صوتی و تصویری را به صورت مجانی برای یکدیگر ارسال کنند، در حالی که معلوم نیست منابع مالی این نرم‌افزارها از کجا تامین می‌شود!"

پس از اقدامات این کشورهای عربی، شرکت وایبر اعلام کرد به زودی آپدیتی را منتشر می‌کند که به کاربران اجازه می‌دهد حتی اگر در چنین کشورهایی زندگی می‌کنند، از سرویس‌های تماس تلفنی، ارسال پیام و ارسال فیلم و عکس وایبر بهره ببرند. مدیر اجرایی وایبر در آن مقطع گفت که اگرچه تعداد کاربران ما در عربستان در مقیاس کاربران جهانی مان نسبت قابل توجهی نیست، اما اصل و هدف ما این است که برای همه کاربران، امکان دسترسی آزاد را فراهم سازیم.

نگرانی دولت‌ها و اپراتورهای عربی از گسترش اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و ارتباطی از دو جهت است: اول اینکه این نرم‌افزارها، بستری جهت ارسال پیام و برقراری تماس از طریق اینترنت و به صورت تقریبا رایگان را فراهم می‌کنند و با این وجود، کاربران سرویس‌های پیام‌ مخابراتی (SMS, MMS) و سرویس‌های مکالمه‌‍‌ای اپراتورها، روز به روز کاهش یافته و این اتفاق باعث کاهش شدید سود سرشار اپراتورها می‌شود. از سوی دیگر، کنترل دولت‌ها بر روی پیام‌ها و تماس‌های رد و بدل شده بوسیله اپلیکیشن‌ها محدود یا قطع بوده و آن‌ها دیگر نمی‌توانند هر موقع که اراده کردند، ارتباطات بین کاربران را کنترل و شنود کنند.

 

لبنان

در کشور لبنان نیز با توجه به موقعیت ویژه این کشور و جنگ تمام‌عیار با اسرائیل، استفاده از وایبر کنترل می‌شود. حتی برخی این وسیله را یک ابزار جاسوسی می‌دانند که قرار است اطلاعات مسلمانان به‌ویژه گروه حماس را سرقت کند اما تیم طراح وایبر در وبلاگ‌های متعدد تلاش می‌کنند تا نگرش لبنان را به این شبکه اجتماعی تغییر دهند.

عراق

در کشور عراق هرچند تا پیش از این استفاده از همه شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها آزاد بود ولی از ژوئن سال‌ جاری به دلیل حضور گروه داعش در این کشور، اوضاع به گونه‌ای دیگر رقم خورد و درحال حاضر توئیتر، یوتیوب و فیس‌بوک به طور کامل فیلتر هستند. وزارت ارتباطات عراق برای مقابله با سازماندهی بیشتر گروه داعش در عراق از طریق این اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی، آنها را فیلتر و مسدود کرده است. ماجرا فقط به این ختم نشد. مسئولان وزارت ارتباطات این کشور هر چند علاقه‌ای ندارند دسترسی مردم عادی به این اپلیکیشن‌ها و همچنین شبکه‌های اجتماعی محدود شود ولی به دلیل مقابله با گروه داعش خود را مجبور به این کار می‌دانند. این فیلترینگ‌ها از بغداد آغاز شد و حالا در هر نقطه از این کشور که امکان برقراری ارتباط اینترنتی وجود داشته باشد، فیلترینگ هم دیده می‌شود.

 

سوریه

در حال حاضر در سوریه نیز شاهد شرایطی مشابه عراق هستیم و بسیاری از وب‌سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی و اپلیکیشن‌ها مسدود هستند. در سوریه نگاه خوبی به وایبر وجود ندارد و حتی در ماه جولای سال 2013 ارتش سایبری سوریه که گروهی از هکرها هستند، اپلیکیشن وایبر را هک کردند ولی گفته می‌شود هیچ اطلاعاتی از کاربران به سرقت نرفت.

         نگاهی روانشناسی به شبکه ارتباطی

به نظر نمی رسد در همین مدت کوتاهم بتوانیم دسترسی های خود را به این شبکه ها کم کنیم، وابستگی بیش از حد و ضروری دانستن حضور در این شبکه تبدیل به فرهنگی جدید در حوزه ی ارتباطات شده است، فرهنگی که در آن استفاده از شبکه های ارتباطی به نوعی فنی بودن را نشان می دهیم،‌ تشکیل صد ها گروه در "وایبر" و یا چک کردن لحظه به لحظه ی "واتس اپ"، "تانگو"، "لاین" و "اینستاگرام" بخشی از همین فرهنگ است که به نوعی عادت نیز شده است.

در حقیقت چه نیازی به مطالعه ی تمام پست های قرار گرفته در گروه های مختلف "وایبر" داریم؟

دکتر معصومه حاتمی استاد دانشگاه و روانشناس؛ درگفتگو با دریچه فناوری اطلاعات مي گويد: شبکه های اجتماعی برخلاف نامشان دارند خانواده ها را از هم دور مي كنند. وایبر؛ واتس اپ؛ لاين و... ازچنان تنوع و جذابیتی برخوردار اند که کاربران را مجذوب خود مي كنند و در واقع نوعي اجتماعي شدن لحظه اي را براي فرد به ارمغان مي آورند اما لازم است بدانيم اين نوع اجتماعي شدن در دراز مدت نتيجه عكس مي دهد و فرد پس از مدتي تجربه تنهايي، نامني و انزوا را با هم در وجود خود حس مي كند.

 

این تنوع و جذابیت باعث می شود که خانواده ها بیشتر وقت خود را در گشت گذار در دنیای مجازی بگذرانند، قطعا اين را شما هم حس كرده ايد. افراد بعضا حتي جواب هم را نمي دهند، سفره ي شام منتظر جمع شدن افرادي ميشود كه اصلا در اين دنيا نيستند، هركس در اتاق خود يا در گوشه با اينترنت بي سيم در دنياي ديگري سير مي كند؛ خانواده ها هم ديگر عادت كرده اند.

راهكار چيست؟
ما روانشناسان معتقديم اين امر نياز به تكرار در تذكر و فرهنگ سازي دارد؛ لازم است از تكنولوژي بهره برده بي آنكه كوچكتريت آسيبي از سمت آن شامل حال ما شود؛ از فناوري بايد استفاده كرد و در جهت تسهيل زندگي بهره برد اما متاسفانه ما ايراني ها كمي در بهره گيري از فناوري شتابزده عمل مي كنيم و سريعا درگير آن مي شويم و از آن بهره نمي بريم.

براي مثال : آيا مي دانستيد خانم ها در ايران بيشترين آمار استفاده از شبكه هاي اجتماعي را دارند؟

از نظر کارشناسان نه تنها نباید با این مسئله بصورت منفی مقابله شود بلکه می توان با فرهنگ سازی از این تکنولوژی بعنوان یک فرصت استفاده کرد. بررسی ها نشان می دهد که در ایران به علت شاغل بودن و دسترسی راحت به اینترنت، استفاده بانوان از شبکه های وایبر و واتس اپ و...نسبت به آقایان بیشتر است و اين امر نياز فوري به  آموزش و فرهنگ سازی دارد تا بتوانيم از اثرات مخرب آن جلوگیری کرد. چرا كه خانم ها در منزل كانون گرم خانواده به حساب مي ايند و هيچ چيز بد تر ازين نيست كه در خانواده اي به عنوان مثال مادران درگير و يا به اصطلاح : معتاد تكنولوژي شوند.

لازم به ذكر است كه در زمان‌های نه چندان دور خانواده ها کمتر با چنین مشکلی روبرو بودند؛البته در آن ايام هم نگراني هايي بود كه امروزه با فرهنگ سازي كمي بر طرف گرديده است.
 در آن ایام تلوزیون وسیله ارتباطی با جهان خارج ازخانه بود ولی حداقل خانواده ها بصورت فیزیکی و چشمی در کنار هم بودند اما متاسفانه با میان آمدن چنین شبکه هایی بسیاری از همسران خود گله دارند که حتی بدلیل استفاده از این شبکه ها کوچکترین وظایف خود را به عنوان همسر فراموش کرده و باعث بوجود آمدن مشکلاتی از قبیل "خودکشی"،  "خیانت"، "افسردگی"  و یا با مقایسه همسر خود با طرف مقابل در دنیای مجازی باعث بسیاری ازجدائی ها شده است.

متاسفانه بسیاری ازخانم ها در این شبکه ها اقدام به درد دل با افرادي بيرون از خانواده كرده اند كه اصلا نمی دانند آیا آن شخص حقیقی هست یا نه!؟؟؟ موضوعي که باعث فاش شدن اسرار خانوادگی شده و بعدا توسط همین افراد علیه خود شخص استفاده شده بسيار مشكل زا بوده است، بايد قبول كنيم كه شبكه هاي اجتماعي همچون وايبر و واتس اپ و...تازه تاسیس هستند و البته هنوز امتحان خود را پس نداده اند.
همچنين بدلیل عدم وجود تضمين امنیت درد نیای مجازی این شبکه ها در آینده ای نه چندان دور تمامی مشکلات خود را نشان خواهد داد که باعث بسیاری از گرفتاری ها خواهد شد،  معتقديم که اگر دولت، کارشناسان و مشاوران دینی و خانواده و رسانه ها بتوانند فرهنگ سازی مناسبی جهت استفاده از این ابزارها فراهم کنند نه تنها مشکلی در بین خانواده ها بوجود نمی آید بلکه خود؛ زمینه ي پیشرفت درخیلی از مسائل می شود مانند همان مثال معروف: چاقو اگر دردست یک کودک باشد ممکن است بخود و دیگران صدمه بزند اما یک جراح از آن بعنوان وسیله نجات انسان استفاده مي کند.

         چگونه حضوری امن در شبکه های ارتباطی را تجربه کنیم ؟

مهمترین نکته مشخص نشدن موقعیت ما هنگام گفتگو است، شاید شما هم علامت موقعیت را در کنار نام برخی از دوستانتان دیده باشید و اگر کمی کنجکاو باشید با زدن برروی این علامت  می توانید آخرین موقعیت دوستانتان در "وایبر" را مشاهده کنید.

         موسس وایبر کیست ؟ 

وایبر مدیا شرکتی قبرسی است که در بلاروس و رژيم صهيونيستي مراکزی برای توسعه دارد. این شرکت را تالمون مارکو، کارآفرین اسرائیلی – آمریکایی، دانش آموخته علوم کامپیوتر دانشگاه تل آویو و عضو سابق نیروهای دفاعی اسرائیل تاسیس کرده است.


تالمون مارکو به مدت چهار سال در ارتش رژيم غاصب سابقه خدمت دارد و همچنین به عنوان مدیر اجرایی بخش اطلاعات در هسته مرکزی ارتش فعالیت داشته است. وی در زمینه تولید جاسوس افزارها، ویروس‌های دانلود کننده اطلاعات و برنامه‌‌های هک، سابقه درخشانی را در کارنامه نیروهای دفاعی اسرائیل برای خودش به ثبت رسانیده است.



         درآمدش از کجاست ؟
کاربران وایبر در ۷ مه ۲۰۱۳ به ۲۰۰ میلیون کاربر رسید و جالب‌تر اینکه کاربران در روز حدود 10 میلیون مکالمه با میانگین 2 میلیارد دقیقه انجام می‌دهند و بیش از 6 میلیارد پیامک در ماه ارسال می‌کنند که در نوع خودش جالب توجه است، با این حال مدل چرخه سرمایه این شرکت نامعلوم بوده و تبلیغات یا هیچ منبع درآمدی ندارد! حال سوالی که فکر هرکسی را به خود مشغول می‌کند این است که وایبر با چه هدفی، به صورت کاملا رایگان و کیفیت مطلوب در تمامی نقاط مختلف جهان عرضه شده است؟!